Diasporamız tarihin hiçbir döneminde bugünkü gibi silik, bitik, zavallı ve çaresiz bir duruma düşmemişti. Bir asır önce vatanın özgürlüğü için bütün imkanlarıyla topyekün ayağa kalkıp destan yazmış bir diasporadan, öğrenilmiş çaresizliğe esir düşmüş niteliksiz yığınlara evrildik!

Bu durum, vatanımızı işgal eden sömürgecinin tarihi başarısı değil de nedir?

Sebep olanların Turan Akın hadisesine yaklaşımlarına bakın; "geçmiş olsun, umarım bu yanlıştan dönülür!"

“Yanlış”mış!.. Ne yanlışı yahu!..

Omuz vererek ilmek ilmek örülmesini sağladıkları sistemin artık sıradanlaşmış uygulamalarına "yanlışlık" deyip, masumlaştıracaklarını sanıyorlar! Diplomasi adı altında sözüm ona 72 merciyle görüşmeler yürütüyorlarmış! Bu haksız karar ortadan kaldırılana kadar hem siyasi hem hukuki girişimlere devam edeceklermiş!..

Turan Akın Antalya uçağıyla geri döndü bile…

Çeyrek asırdır DÇB gerçeğini haykırıyoruz! Kaffed'in bu yapıyı ayakta tutan, besleyen ve meşruiyet sağlayan en temel unsur olduğunu da!

Tarihi belge, atıf, örneklere, kısaca detaylara hiç girmeyeceğim…

Adolf Berje gibi Çarlık Rusyası'nın resmi tarihçilerinin yazdıklarıyla beraber Bagrat Şınkuba’nın “Son Ubıh”, Meşbeşe İshak’ın “Taş Değirmen”, Şhapleko His’in “Zamansız Ölümün Dansı” ve nice benzeri kurgu romanlar üzerinden dünyaya propaganda edilen “Gönüllü GÖÇ” masallarının temel argümanı şuydu;

Rusya, Kafkasya halklarına ne soykırım ne de sürgün uygulamıştır… Kafkasya halkları barbar ve vahşi kavimlerdi. Sık sık Rus tahkimatlarına ve köylerine baskınlar düzenlerler, yakıp yıkar, talan eder, hırsızlık yaparlardı...

Rusya artan şikayetler üzerine bu vahşi kavimleri ehlileştirmek, kurallar koyarak yaşamlarına belirli bir düzen getirmek yani kısaca medeniyet götürmek ve medenileştirmek için yaşadıkları bölgeyi fethetme girişimlerine başvurmak zorunda kalmıştır.

Feodal düzende yaşayan bu barbar kabileler Rusya’nın medenileştirme girişimini yanlış anlamış veya hiç anlamamış olacak ki, bunu saldırı, işgal ve istila girişimi sayarak gereksiz yere karşı koymuşlar, büyük bir trajedinin yaşanmasına sebep olmuşlardır.

Kafkasya’nın vahşi kavimleri yüzyıllara yayılan bu mücadelenin sonunda Rusya’nın devasa gücüne boyun eğmek zorunda kalmış, refah içinde yaşayacaklarını düşündükleri Osmanlı Devleti’ne kitlesel şekilde “GÖÇ” kararı almışlardır.

"Çerkesler savaşır gibi dans eder, dans eder gibi savaşır!"

Danslar, halkların geçmişten günümüze kültürel birikimlerini yansıtan, toplumların geçmiş ve gelecek arasında bağ kurmasını sağlayan kültürel vasıtaların en önemlilerinden biridir. Bu vasıtalar aynı zamanda toplumun “kültürel belleği"ni oluştururlar.

Kültürel yaşamın içerisinde yer alan danslar, halkların kendine özgü inanç ve sosyal hayatlarına ilişkin refleksleriyle şekillenerek toplumların bir nevi kimlik işareti halini almıştır. Bugün toplumları tanımada önemli detayları danslarında bulmak mümkündür.

Pek çok etken gibi coğrafyanın da halk danslarına etkisi önemlidir. Kafkasya coğrafyasında özellikle savaş temalarının bolca yer aldığı sert ve hızlı danslar göze çarpar. Kuşkusuz bu durum, yüzyıllarca işgal ve istila girişimlerine direnmiş, neredeyse savaşsız günü geçmemiş bir toplum olarak tüm Kafkasyalıların olduğu gibi Çerkeslerin kültürel kodlarına da bu yönde karakteristik özellikler katmıştır.

Çerkeslerde dans ve Adıge Cegu (Çerkes Düğünü), Çerkes geleneklerinin manzumesi olan xabzenin en önemli parçalarından biridir. Genç nesiller arasında bir sosyalleşme ve iletişim aracı olmasının yanı sıra toplumun kültürel belleğinin korunması, tazelenmesi ve nesilden nesile aktarılarak sürdürülmesi adına da önemli bir vasıtadır.

“1 Ağustos Vatana Dönüş Günü” dolayısıyla gündemimizde tekrar ön plana çıkan “vatana dönüş” olgusunun genel bir panoramasının çıkarılmasında fayda var diye düşünüyorum.

“Vatana dönüş” düşüncesinin kendi tekelinde olduğunu vehmeden, 1908 sonrası diaspora aktivizminin temel motivasyonu olan “vatanın özgürleştirilmesi, bağımsızlık ve vatana dönüş” düşüncesini 1970’li yıllarda ehlileştirerek (Sovyetleştirerek), sığınmacı bir retoriğe hapseden “dönüş tezi”nin de, bugüne kadar realize edilmiş, teoriden uygulamaya geçilmiş ya da en azından teori olarak projelendirilmiş tek bir örneği maalesef yok.

Kosova örneği hariç bugüne kadar bireysel dönüşler dışında bahsedebileceğimiz bir “dönüş hareketi” ne teoride, ne pratikte asla var olmadı.