SULTAN KILIÇ GİREY
(1880 - 1947)

Kafkasya yurtseveri, General Sultan Kılıç Girey, Maykop bölgesinde, (bugünkü Adıgey) Ulape aulunda 1880 Mart'ında doğdu. Soyu Kırım Hanlarına dayanan Şahançerıy ve Melekhan’ın 5 oğlundan (Azamat-Girey, Jan-Girey, Kerim-Girey, Beyazıt-Girey) birisidir. İlk ve orta öğrenimini Kafkasya’nın çeşitli kentlerinde yaptıktan sonra St.Petersburg Larin Lisesini ve Yelizavetgrad Süvari Okulunu bitirdi. 1911'de Subay Süvari Okulu kursunu "mükemmel" derece ile bitirdi.

I.Dünya Savaşı'ndan önce Armavir'de bulunan Kafkas Rezerv Süvari Bölüğünde görev yapan Kılıç Girey, 1914 Ağustos'unda Kafkas Süvari Tümeni (Dikaya konnaya diviziya - Vahşi Tümen)’nin Çerkes Alayı’na yüzbaşı rütbesi ile tabur komutanı olarak atandı. Kardeşleri Yarbay Sultan Kerim-Girey ve Asteğmen Sultan Beyazıt-Girey de bu taburda görev yapmaktaydı. Galiçya ve Karpatlar'da savaşan Kafkas Süvari Tümeninde gösterdiği çeşitli kahramanlıklar ile pek çok madalya kazanan Kılıç Girey 27-29 Eylül 1916 Petlykovce-Nova savaşında gösterdiği kahramanlık ile Albaylığa yükseltildi.

Şubat 1917 devriminden sonra Kafkasya'ya dönen Kılıç Girey, Kuban bölgesinde iç savaşın başlaması üzerine 12 Mart 1918’de Kuban Ordusu ve Hükümeti tarafından Tuğgeneralliğe yükseltildi. Yekaterinodar’da toplanan gönüllü Çerkes Süvari Alayı’nın komutasını ele alarak “Kuban seferi”ne katıldı ve Kızıl Ordu’ya karşı önemli başarılar gösterdi. 11 Mayıs 1918 bağımsızlığını ilan eden Kuzey Kafkasya Cumhuriyetine sıcak bakmasına rağmen, mesleği gereği siyasetten uzak durdu. 8 Aralık 1918’de “Gönüllü Ordu” içinde oluşturulan Çerkes Süvari Tümeni’nin Komutanlığına getirildi. Kuban-Karadeniz ve Terek bölgelerinde ve kuzeydeki Tsaritsin cephesinde Sovyet Kızıl Ordu birliklerine karşı başarılı bir şekilde savaştı. Gönüllü Ordu Başkomutanı General A.İ.Denikin tarafından “yiğit bir Gönüllü ve Rusya merkeziyetçisi” olarak nitelendirilmesine karşın, birçok kez ona da karşı çıktı. Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti Hükümeti’ne karşı yürütülen saldırgan politikalar, Abhazya sınırındaki silahlı çatışmalar, Kuban Bölgesi Meclisi’nin silah zoruyla dağıtılması gibi olaylarda kesin bir şekilde karşı tavrını koymaktan çekinmedi. Kuban Meclisi'nin (Rada) dağıtılmasından sonra başta Pşımaho Kotse olmak üzere pek çok Kuzey Kafkasyalı yurtseverin hayatını kurtardı. Bu net tavır Kafkas Halkları arasında ona büyük ün ve prestij kazandırdı.

1920 baharında Gönüllü Ordu’nun yenilerek ülkeyi terk etmesi ve kısmen de Kızıl Ordu birliklerine ve Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti Savunma Konseyi birliklerine teslim olması sırasında Karadeniz yöresine çekilerek subayları ve askerlerinden bir kısmıyla birlikte Abhazya yöresine geçmeyi başardı. Daha sonra bin kadar Çerkesle birlikte Kuban’a dönerek Karaçay-Abaza-Adıge yörelerinde, Dağıstan ve Çeçenya’daki halk ayaklanmasına paralel olarak oluşan ve Ağustos-Aralık 1920 arasında altı ay kadar süren milli ayaklanmaya önderlik etti. Ayaklanmaların üstün Kızıl Ordu birlikleri tarafından bastırılmasından sonra, bir kısım arkadaşlarıyla birlikte zorlukla Abhazya yöresine geçti. Gürcistan Cumhuriyeti’nin de Kızıl Ordu’nun saldırısına uğrayarak Sovyetleştirilmesi üzerine Türkiye’ye iltica ederek bir süre Samsun’da yaşadı. Bu sırada Yunan işgaline karşı savaş vermekte olan TBMM Hükümeti’nin ordusunda görev alma isteği, Dışişleri Bakanı Bekir Sami Kunduk’un da aracılık etmesine karşın Genelkurmay tarafından “Türkçe bilmemesi ve rütbesinin yüksek oluşu” nedeniyle kabul edilmedi. Bunun üzerine Rus Genelkurmayı Pyotr Nikolayeviç Vrangel donanmasıyla Fransa’ya giderek Paris’e yerleşti.

İki Dünya savaşı arasında yaşadığı Paris’te, Sovyet Rusya karşıtı ve bağımsız Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti’ni yeniden oluşturmak gayesiyle, Rusya mahkumu milletler bloğu olarak adlandırılan "Promethe" cephesi bünyesinde çalışmak üzere kurulan ve Kuzey Kafkasya'lı siyasi mültecilerin ilk ve tek "siyasi parti"si olan sosyal demokrat eğilimli "Narodnoya Partiya Gortsev Kavkaza" (Kafkasya Dağlıları Halk Partisi - KDHP) içinde ve Kafkasötesi Cumhuriyetleri (Gürcistan, Azerbaycan, Ermenistan) temsilcileriyle ortaklaşa oluşturulan “Kafkasya İstiklal Komitesi” içinde aktif olarak yer aldı. İkinci Dünya Savaşı yıllarında Berlin’de, içinde eski Kafkasya siyasi göçmenleri ile Almanlara esir düşen yada iltica eden Kafkasyalıların birlikte yer aldıkları ve Ahmet Nabi Magoma ile Ali Han Kantemir'in başında bulunduğu “Kuzey Kafkasya Milli Komitesi”nin ve Kuzey Kafkasya Lejyonu’nun önde gelen kişilerindendi. Kafkasyalılardan oluşan bir kurulun başında olarak Kafkasya’nın Alman işgali altına girmiş bölgelerinde de bulundu ve köyüne kadar gitti.

Savaş sona erdiğinde, çeşitli ülkelerden gelen ve Kuzey İtalya ile Avusturya’da bulunan on bin kadar Kuzey Kafkasyalı mültecinin temsilciliğini yaptı. 28 Mayıs 1945’te, bu Kafkasyalılar ile aynı bölgede yerleşmiş bulunan Kazaklar, 11 Şubat 1945 tarihli Yalta Anlaşmasının gizli bir hükmü uyarınca, İngiliz-Amerikan Komutanlığı tarafından aldatılmak suretiyle zorla Kızıl Ordu Komutanlığına teslim edildiler. General Sultan Kılıç Girey, asla “Sovyet insanı” olmayı kabul etmemiş olması nedeniyle bu zoraki teslim faciasının dışında tutulmasına karşın, yiğitçe bir davranışla soydaşları ve arkadaşlarının feci sonunu paylaşmayı yeğledi. İngiliz ve Amerikalı subayların şaşkın bakışları arasında, kendi isteğiyle Kızıl Ordu Komutanlığına giderek amansız düşmanlarına teslim oldu. Üst rütbeliler dışında 7.000'i aşkın Kuzey Kafkasyalı, Rus askerlerince iki yüz metre ileride katledildiler. Kafkasyalıların "Haram Tala" dedikleri Drau'da bu yaşananlar, tarihe "Drau Katliamı" olarak geçti.

Evli ve bir kız çocuğu babası olan Sultan Kılıç Girey, Rus ve Kazak Generalleri (P.N.Krasnov, S.N.Krasnov, A.G.Shkuro, T.N.Domanov ve G.Pannwitz) ile birlikte “Sovyet Yüksek Askeri Mahkemesi”nde “yargılanarak” ölüm cezasına çarptırıldı ve 17 Ocak 1947'de Moskova'da asılarak idam edildi.

Kaynakça :

Berzeg, Sefer E. (Ocak 2006). Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti 1917-1922, Sovyet Karanlığına Girerken (III. Cilt). İstanbul : Birleşik Kafkasya Derneği.

Opryshko, O.L. (2007). Кавказская конная дивизия. 1914-1917. Возвращение из небытия. Nalçik : El-Fa. (Kafkasya Binicilik Bölümü. 1914-1917. Varolmadan dönmek).

28 Mayıs 1945: DRAU KATLİAMI. Erişim Tarihi : 20.03.2017, https://abhazraa.tr.gg/

Samsun Birleşik Kafkasya Derneği. Kuzey Kafkasya Milli Komiteleri. Erişim Tarihi : 25.03.2017, http://www.samsunbkd.org/

https://ru.wikipedia.org/