M.AYDIN TURAN
(1961 - 2017)

Kuzey Kafkasya yurtseveri, Birleşik Kafkasya ideologu, araştırmacı, yazar Mustafa Aydın Turan, 19 Mayıs 1961 tarihinde Kütahya’da doğdu. Bir Çerkes köyü olan İzmit’e bağlı Ketenciler köyünden Thağane sülalesine mensup babası Nejdet Turan'ı, altı yaşındayken trafik kazasında kaybetti. Babasının ölümünün ardından bir müddet Ketenciler köyünde yaşadıktan sonra annesi Feriha ve kardeşi Ayten ile birlikte İzmit’e taşındı. İlk, orta ve lise öğrenimini İzmit’te tamamladı. 1985 yılında Hacettepe Üniversitesi İşletme Bölümü’nden mezun oldu.

Mezuniyetinin ardından İstanbul’a gelerek çalışma hayatına atıldı. Mali müşavir olarak başladığı çalışma hayatına farklı sektörlerde yönetici olarak devam etti.

Aydın Turan’da çoğu kalem erbabı gibi ilk yazı denemelerine şiir ile başladı. 1979 Mart’ında Kuzey Kafkasya Kültür Dergisi’nde yayınlanan “Sil Yüreğinin Pasını” adlı şiir ile başlayan şairlik süreci, 1985 yılında yayınlanan “Hüzün Çalar Çalgılar” adlı küçük hacimli şiir kitabı ile ilk meyvesini vermiştir. Aydın Turan, şiirin yanısıra “Çilenin İnsanları” adlı ilk ve tek hikâyesini de yine aynı yıllarda 1980’de yazdı. 1986 ve 1989 yılında ise yine Kuzey Kafkasya Kültür Dergisi’nde hikâye ve şiir çevirileri yayınlandı.

Aydın Turan’ın “Kuzey Kafkasya Toplumlarının Nüfuslarındaki Kantitatif Değişmeler (1959-1979)” adlı ilk makalesi (1987), “Bir Başkaldırının Efsanesi: Kafe” adlı kitap incelemesi (1988), “Wubıhların Trajedisi - Gökkubbeye Salınan Son Sesler” adlı ilk denemesi de (1989), ocağında yetiştiği Kuzey Kafkasya Kültür Dergisi’nde okuyucuları ile buluştu.

Aydın Turan, Kuzey Kafkasya Kültür Dergisi’nde yayınlanan "‘Gorçı Kavkaza’ ve ‘Severnıy Kavkaz’ Dergileri ve Bazı Önemli Makaleler" adlı inceleme yazısı ile 1990'da yeni bir kulvara, Kuzey Kafkasya toplumunun siyasi tarihi üzerine analiz çalışmalarına yöneldi. Araştırmalarını, Kuzey Kafkasyalıların devletleşme çabalarının en somut örneği “Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti” başta olmak üzere, bu dönemin politik göçmenlerinin Avrupa’daki siyasi faaliyetlerini yakından incelemeye yoğunlaştırdı. Avrupa başkentlerinde arşiv ve yayın taramaları yaparak elde ettiği bölük pörçük bilgileri, sabır gerektiren titiz bir çalışmayla bir araya getirdi. Bu sayede karanlıkta kalmış bir dönemi ve aktörlerini deyim yerindeyse tek başına gün yüzüne çıkararak kamuoyuna mal etti. Ayrı ayrı kitaplaştırdığı Ahmet Canbek’in “Kuzey Kafkasya Trajedisi” adlı uzun makalesi ve Balo Bilatti'nin “Kuzey Kafkasya Üzerine Düşünceler” başlığı ile topladığı seçme yazıları, “Kafkasya Dağlıları Halk Partisi Periyodikleri” adlı kitapçığı ile beraber İstanbul BKD tarafından yayımlandı.

Kuzey Kafkasya Kültür Dergisi ile Tarih ve Toplum Dergisi başta olmak üzere çeşitli gazete ve dergilerde her biri kaynak niteliğinde önemli makaleleri yayımlanan Aydın Turan, 1994 - 2008 yılları arasında yine Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti ve emigrasyonu temelinde pek çok söyleşi ve konferans verdi.

Hayatının son üç yılında yakalandığı amansız hastalıkla mücadele ederken dahi araştırma ve yazma çalışmalarına ara vermeyen Aydın Turan, hazırladığı son eserinin basımını göremeden 14 Eylül 2017’de hayata veda etti. Geride, 16 Nisan 1994 tarihinde evlendiği eşi Nurcan Hanım ve kızı Perit'i bırakan Aydın Turan, Marmara İlahiyat Camii’nde kılınan cenaze namazının ardından Ketenciler köyünde toprağa verildi.

Unutturma çabalarının sarsıcı sonuçlarıyla neredeyse kolektif hafızamızdan tamamen silinen 20. yüzyıldaki milli mücadelenin kahramanları, entelijansiyası; onun alın teri ve mürekkebinin paha biçilmez katkısıyla, yeni neslin zihninde ve kalbinde yeniden doğdu ve zincirin kopuk halkaları yeniden birleşti. 1930’lu yılların Avrupa başkentlerinde bin bir güçlükle düşünsel ve politik faaliyette bulunan sürgün siyasi kadroların mücadelesi, onun kalemi sayesinde 80 küsur yıl sonra Anadolu şehirlerinde, diasporanın Birleşik Kafkasya davasına gönül vermiş en genç nesillerinin en büyük motivasyon kaynağı ve adeta ufuk çizgisi oldu.

Aydın Turan, edebi ve araştırmacı yazar kimliğinin yanı sıra, 1990’lı yıllardan itibaren aksiyoner politik kimliği ve entelektüel yanı ile de ön plana çıktı. Bir dönem başkanlığını da yaptığı İstanbul Birleşik Kafkasya Derneği (Kuzey Kafkasyalılar Kültür Derneği) çatısı altında, aynı dönemde Kuzey Kafkasya’da da yeniden yükselen “Birlik, Özgürlük ve Bağımsızlık” taleplerinin Türkiye ve dünya kamuoyunca tanınması ve desteklenmesi için mücadele etti ve İstanbul BKD’nin çeşitli platformlarda organize ettiği etkinliklerde Birleşik Kafkasya idealini tanıttı; bu hareketin yeniden ihyası için çaba gösterdi.

Birleşik Kafkasya iadeline inananlar, yaptığı bütün bu çalışmalarla Birleşik Kafkasya tarihinde müstesna bir yer edinen "M. Aydın Turan" ismini hiç bir zaman unutmayacaktır.

Ruhun şad olsun.

Kaynakça :

Sönmez, Nail ve Doğbay Orhan Birleşik Kafkasya İdealine Adanan Ömür M.Aydın Turan Aralık 2018, İstanbul, Birleşik Kafkasya Derneği Yayını.